Seyadê Şamê: Alîyek Rihê Zulfînazê Em dikarên bêjin ku Agirî, çawa ku doşega mêra, camêra û egîda bûye di heman demê de ya huner û hunermendaye jî. Wek qelema zexm û xurt ya klasîka edebîyata Kurdî Ahmedê Xanî, çêker û dengdarên kilamên serketî yên dengbêjîya cimaeta Kurdan jî dîsa ji Agirîyê derketine. Kesên wek Evdalê […]

Kurd û Dengbêjî Dengbêjî ji bo me Kurdan kaneke wisa ye em dikarin bi sedan salan bikolin zêr zeberan jê hilînin. Beriya wexta tenê kal û pîran dengbêj guhdar dikirin, zêde kesekî guh nedida naveroka kilamên dengbêjiyê. Kengê ew kal û pîrên me mirin, kurmanciya me jî derbê giran xwarin em paşê xwe farqilîn lê

Hesreta Mîrat Mayî Ez ji Serheda jorîn im. Heya fermana sala 1918an li vê deverê Êzdî jiyane. Çûyîna wan bi kul û derd e, gellek çîrok li dû xwe hîştine. Di bîra civakê de û di pirtukên Erebê Şemo, Heciyê Cindî û Wezîrê Eşo de behsa eş û janên wan salan tê kirin. Gundê me

Qelema Kilama: Ahmet Aras Ahmet Aras nivîskarek me ye ku, bi zêdeyî li ser zargotina Kurda û edebîyata me yê devkî yê bi saya dengbêja heta roja îro hatine, dixebite ye. Gelek li pey çîrok û kilama, serpêhatî û jîyana dengbêja ketîye. Jixwe ku behsa dengbêja tê kirin, herema ku cumaeta Kurmanca jê re gotine

Di Hucrek de Di Hucrek de dem, ya xeman e. Havîn e. Şev, torînî ya xwe vedijîne. Tarîtî, xwe dinirxîne. Bedewîya hîvê berbiçav dibe. Stêrk hey dibriqên, hey ditemirin. Hîv, carna dide der xema xwe.  Carna vedişêre ronahîya xwe, carna şewq dide, bextewarîyên piçûk dişîne dinê. Tarî, ku xwezaya şevê ye, li ser rûyê dinê,

Wêneyek Behrek. Bipêl. Heta ku çav bibîne şîn. Dexezar carna, carna jî peng, westar. Yekpare, wek dinyayek, makek. Masîk, neheng mesela, kefzer an jî, masîstêrk belkî. Belê, masîstêrk çêtir e, ji ber ku stêrka alema xwe ye. Û yakamoz, tunebe kêmasî ye. Yakamoz rêz bi rêz, pêl bi pêl. Di binî de bermayîyên keştîyek, di

Mixtarek Kal, Bédengîyek Piçûk Derî vedibin carna, ji alî çepé yén mîrov de. Heval û hogir, dost û yar dikevin hunduré dilé we. Yan jî sîhek, carna tené sîhek. Lé kifş nake nepena xwe. Derî vedibin carna, roj diborén ji jîyana we, zeman dikişén diçin ji we… Bédengî qederek e belkî di derîyé hineka de.

Bi Şanazî Li Dinyayê Dinhêrim Ji ber ku ala dijrabûnê ye qulinca di kelpika min de daçikandî,ji ber ku ez hirsê û îmanê li xercê xwe diximû li xemêû li rûyên çilmisî yên karkeran,harharîyên serê çîyan dipeke ji min.Ji ber rika ku min bi alava xwe ve riprast girtî ye,ji ber ku di berbanga bîbokên

Bilûra Min Bilûra mina şîrînTu di sariya sibehêû hingûra êvarê dehevalê bêhevalan,destebirayê şivan û dilketiyan î.Dengê tehêstirên dilên xemgiran,silava ji hev veqetiyan,girîn û zarîna dilketiyantîne bîra min.Bilûra min tu yî,xemrevîna terkeserên dinyayê! Dengê bilûra min,çiya û zozanên bilind,kaniyên bi gul û rihan dorgirtî,guhê şikeft û serê zinaranguhdarên te ne!Û sira bayê xerbîte di nav pelên

Çarşema Sor: Rêzgirtina Hêza Xweda Çarşema Sor, cejna Êzdîyan ya herî naskirî ye ku her sal, di yekemîn çarşema meha nîsanê ya li gorî salnama kevin de tê pîrozkirin e. Li gorî baweriya Êzdîyan, Xwedayê alemîn her sal melekekî rê dike rûyê erdê, ji bo ku nebaşiya li nav însanan ji holê rake û başî di nav însanan de belav bibe. Cejna Çarşema

Şîroveyek Li Ser Felsefeya Friedrich W. Nietzsche Felsefeya ku bingeha xwe dispêre ‘reşbînî’yê, bi hişmendiya ‘dîstopya’yê, di sedsala bîstemîn de belavê her derê dinyayê bûye. Ev reşbînî bi encam û rûxîneriya herdu şerên cîhanê, bi awayekî eşkeretir, li ser fikra ‘wê pêşeroj ji doh xerabtir be’ xwe bi cih dike û reşbînî wekî ekola felsefeyeke birêkûpêk

Gotinên Pêşiyan A Adetên bav û bapîran, kerik xweştir in ji hêjîran. – Dededen babadan âdetse ham incir olgun incirden daha iyidir. Agir berda kayê xwe da ber bayê. – Samanı ateşe verdi, kendisi kenara çekildi. Agir xweş e lê arî jî jê çêdibe. – Ateş iyidir ama kül de bırakır. An bike, melerize, an meke, melerize.

Êzîdî û Zerdeştî ji hev dûrin. Cudabûna Êzîdî û Zerdeştîyan. Nivsîkar: Bella Sturkî Qasî Erd û Ezman Êzîdî û Zerdeştî ji hev dûrin 1 .Êzîdî mirîyên xwe bi Qewl û Beyt û bi dengê lîlandine Qîz û Bûkan dispêrên Axê. 2.Zerdeşt Miryê xwe datînin li ser çiya û zinarên bilind, ji bo Teyr û Tilûr

Yezdanên Mezopotamyayê Mîtolojîya Mezopotamyayê bi olên Sûmeran pêktê. Ev ol, bi hêzên gerdunî, alav û heyînîyên wek yezdanên antropoorfîk û xwedêyan ve xwe dane der. Di bawerîyên Sûmeran de yezdan berê însana ji bo koletî û xulamtîya xwe afirandine paşê azad kirine. Olên Mezotamyayê her çiqas BZ 400dan de winda bûne jî ji ber ku

Xweşmêrê Kurmancîya Şirîn: Keremê Anqosî “Welato tu pir dûrî Dengê min nagîhîje te Xerîbîyê mam bê lorî Derdê min kê bêje te?…” Keremê Anqosî întelektuelek piralî ye. Folklor, dîrok û Kurdnas, zimanzan, nivîskar û helbestvan e. Me vê axirîyê bi saya communicationa înternetê ewî naskir. Di gelek portalan de nivîs, helbest û xebatên wî pêşkeşkirî

Siloyê Hirç Zivistanek din derbazbibû, lê zivistanê zêde berdewam kiribû, berfê rind berxwedabû û li erdê ranebibû, wusa bibû ku hinek kûlîk, gîhya û pincar bi  berfêra ketibûn nava  şer û pevçunê, canemerg û berfbelekan serî rakiribûn, eger berfê xwe hinekî sistbikira di nava hefteyekîda gîhya bibûna bostek. Di malên kem gûndîyanda hîna alif mabû,

Ji Payîza Çar Kesan Ez bêjim sar e, tu bêje germ e lê hênik e, hênkayîyek tenik, zirav û sivik e. Dengê penbûna pelên weşîyayî, xemgînîya darên tezîmayî, hesreta dilên tenêmayî û giranîya bêrîya dûrîya, serûbinîya ba û bagerên hêvîyan e. Payîz bixwehisîn e, hinek dembûn, arambûn û vegera raya bixwe ye. Heye ku rêwîtîyek

Enstîtuya Çanda Kurdî ya Vîyanayê Xelat Da Nivîskarekî Kurd Enstîtuya Çanda Kurdî ya Vîyanayê Xelata Şerefnameyê ya sala 2024an dîyarî nivîskarê kurd Perwîz Cîhanî kir Daxuyanîya Çapemenîyê Vîyana, 17ê Îlona 2024an Enstîtuya Çanda Kurdî ya Vîyanayê “Xelata Şerefnameyê ya Çand û Zimanê Kurdî” ya sala 2024an roja şemîyê, 14ê Îlona 2024an dîyarî nivîskar, werger û

Alayên Hemîdîye û Elmecîd Beg – II Me di beşa yekemîn ya vê gotarê de behsa Alayên Hemîdîye, armanca sazbûna wan, şerê wanê bi Ûris re û di şer de rol û serpêhatîyên Elmecîd Begê kir. Di vê beşê de emê li ser demajoya sirgûna Elmecîd Begê, hevdîtina wî yê bi Mistefa Kemal re bisenin

Alayên Hemîdîye û Elmecîd Beg – I Sazbûna Alayan û Armanca Osmanîyan Alayên Hemîdîye di sala 1891an de bi destê Siltanê Osmanî Evdilhemîdê II. ava dibe. Bi giştî ji eşîrên Kurda pêk tê. Lê tê de ji Çerkez, Tirk, Tirkmen û eşîrên Yorukan jî bi kêmhejmerî hene. Ji bo avakirina Alayên Hemîdîyeyan sedemên cûda hene.

Serencama 90 Salên RİYA TEZE Hejmara ewlîn ya rojnama RİYA TEZE, di sala 1930î, bîstûpêncê meha Adarê, li bajarê Yêrêvanê, bi elfabeya girafîka Latînî, ku Îsahak Marogûlov û Erebê Şemo çê kiribûn, hate weşandin. Rojname organa Wezareta Ronkayê ya RSS Ermenistanê bû. Armancên weşandina rojnamê di nav silavnama Komîtêya Navendî ya Partiya Komunîst û hukumeta

Ferzende Begê Hesenî Yên ku dengbêj Şakiro guhdar kiribin miheqeq rastê kilama “Ferzende Beg” hatine. Di destpêkê de Şakiro bi dilek şewat bi dengek têr: “Axaooo hey li miiiiiiiin li min li min…Besrayê bi sê denga ban dikir:Ka te digo ez Ferzende me Ferzende meSiwarê Eznawir im bavê Elfesiya me” dibêje. Ev kilama ku bi

Dîroka Edebiyata Kurdî Dîroka Edebiyata Kurdî Prof. Dr. Marûf Xeznedar Ji Soranî: Ziya Avci Cildê I. Ji destpêkê heta sedsala 14.Cildê II. Sedsalên 14. û 18anCildê III. Nîvê Yekem ê Sedsala 19. 1801-1850.Cildê IV. Nîvê Duduyan ê Sedsala 19an û Destpêka Sedsala 20an (1851-1914)Cildê V. Di Navbera Herdu Şerên Cîhanê yên Yekem û Duyem yên Sedsala

Pirtûka ‘Rapertuwara Stranên Kurdî Bo Gîtarê’ Derket Pirtûka “Rapertuwara Stranên Kurdî Bo Gîtarê” ji aliyê Weşanxaneya Ceylanê ve hat weşandin.   Pirtûk ji aliyê Koma Helezonik Kreşendoyê ve hatiye amadekirin. Gotin û akorên hinek stranên Kurdî yên 13 salên dawî di nava pirtûkê de hatine tomarkirin. Koma Helezonik Kreşendoyê diyar kir ku bi xebatên çandî

Destana Emê Gozê Egît û mêrxasek Kurdan, Şîrhelal û mîrê mîran, Gurçikpala û qesasê serê dagirkeran, Xweşmêr û hût behran. Em behsa Emo dikin, Emoyê Gozê, Bra Gozê bêje, min çok danî erdê, Min ji xwe re anî ewladekî xêrê, Bra Kurd pê serbilind bin hetahetayê. Emê Gozê mêrxas û egîdekî Kurdan e, Ji herema

Rastîya Evdalê Zeynikê, Şaşîya Mehmed Uzun Xwendevanê hêja, heye ku sernavê nivîsê bala te kişandi be. Tu neheq jî nînî. Sernav, du kesên navdar ku di edebîyata me de cîh girtine nîşan dide. Yek ji wan hostayê qedîm û qedir bilind Evdal e, yek ji wan jî niviskarêk me yên naskirî Mehmed Uzun e. Evdal

Bi Şaşî û Nebaşîyan ve Şanoyek Ez çendek ewil li ser YouTube rastî Şanoya Evdalê Zeynikê hatim. Jîyan û serpêhatîyên Evdal yên sereke weke kurdeçîrokek mûzîkal pêşkeş bûye. Helbet ji bo berfirehîya çand û hunera Kurdî xebat û berhemek gelek biqîmet e. Dîyalogên bi Kurdî, helbest û kilamên dengbêjîyê bi cil û bergên Kurdî yên

Evdalê Zeynikê 1800 – 1913) Gava mirov dibeje dengbêj, peyva yekemîn tê hişê mirov ku ew Evdalê Zeynikê ye. Evdalê Zeynikê, hunermendê bi nav û deng ê wêjeya devkî yê Kurd û Kurdistanê wekî Homerosê Kurdan tê nasîn. Di destpêka sala 1800an de li gundê Cemalwêrdî ya girêdayi Dutax ku niha girêdayî Agiriyê ye ji

Ebdurehîmê Mûşî Jiyana Dengbêj Ebdurehîmê Mûşî Bi devê dengbêjê hêja jiyana wî: Ez di sala 1967’an de li bakûrê Kurdistanê li herêma Serhedê û li Gundê girêdayî navenda Bajarê Mûş ê, li Sihag’ê ji dayîk bûm û min ji, jiyanê ra çavên xwe vekir. Ji ber sedema ku Welatê me dibin nigê dagirkeran da bû, navê

Reso Jîyana Resoyê Gopala Bi navê Reso, Resoyê Gopala, Resoyê Qilîwelo dengbêjekî kurd e û yek ji şagirtên Evdalê Zeynikê ye. A rastî ji dibistana Evdalê Zeynikê ye. Evdalê Zeynikê, Sêwî Silo (Şêx Silo) û dengbêj Gulê mamostayê hemî dengbêjên Serhedî ne. Reso li Kelê (Milazgirê) di zaroktiya xwe de ji şagirtê Evdalê Zeynikê Ferzê perwerdeya dengbêjiyê girtiye û bi destûra Ferzê bûye dengbêj. Gorî hin kesan Reso di salên

Mem û Zîn Ez mame di hîkmeta Xudê daKurmancî di dewleta dinê daAya bi çi wechî mane mehrûmBîlcumle ji bo çi bûne mehkûm Ahmedê Xanî Bi Girîngî û Xanî’yê Xwe ve Mem û Zîn Gava hûn bixwazin bibin rêwîyê Bazîdê, divê hûn ji perê rojavaya Agirîyê derên û ji kêleka cemê Mûradê ber bi rojavayê

Hêvî û Heval: Yilmaz Guney Di salên 80 yan de li Dutaxê salonek sînemayê hebû. Xwedîyê wê Îsmet bû. Sînema di orta zikê sûka navçê, li hember postexanê bû. Salonek zirav û dirêj bû. Bi zêdeyî havîna vedibû. Di demsalên sar yên zivistanê de hundurê salonê germ nedibû. Sê çar sobê komirê tê de bişxulîyana

Nobedarê Nûjen: Celîlê Celîl Pro. Celîlê Celîl Wek tê zanîn Wien paytaxta mûzîka klasîk e. Bayê mûzíka klasîk li vê derê rihê meriv sivik dike. Guhdarên xwe hildide li ser ewran tele tel digerîne, di nav dewlemedîya hisîyan de ditevizîne.  Dilê însan geş, serê meriva gêj dike, kêfa mezin û cahila, jin û mêra, xort

Xwekuştineke Qedîfeyî: Îran Xanim Rojhilat bi çand, hûner, edebiyat, êl û eşîrên xwe di dîroka me de ciheke taybet digire. Gellek alim, dîroknas, fîlozof, hunermend û nivîskarên wek Baba Tahirê Uryan,  Ebû Henîfe Dînewerî, Ebdurehman Şerefkendî , Baba Merdûxê Rûhanî, Hesen Zîrek, Mamlê, Ebdullahê Beytûşî, Nûr Elî Îlahî, Narî Kekê Hemê, Mamoste Qanî û yên din ji vê axa qedîm hatine cîhanê û 

Xaltî – Ûrartû: “Efendiyên Welatê Jor” Wexta min dîroka Xaltî-Ûrartûyan vekoland, yek caran ez bextewar bûm, yek caran xemgîn bûm, yek caran kelecanê ez girtim û yek caran jî henase/bîhn li min çikiya. Li ser rûyê vê dinyalikê, ti şaristaniyeke din weke Ûrartûyan ev çend mutewazî, mirovhez, afirîner û xwediyên nirxên bilind nehatiye dîtin. Meriv

Kilamên Ser Seregolê Şakiro | Şerê Li Horîşanê Îmdat Werin Şakiro – Şerê Xelatê Dengbêj Şakirê Kopê | Bavê Zekî Birîndar e Dengbêj Hecî Medenî – Kilama Xalis Begê Nûroyê Meter| Bedo Berî Bayê Dengbêj Hecî Adil | Dunyayê Dunyayê Dengbêj Şakirê Kopê / Şerê Ser Xelatê (Lo Bavo) Dengbéj Huseyîné Mûşé / Şeré Ûris

Xeyal bê Sînor in Hûn ew qas destan bi destbendan girê bidinHûnê nikaribin sînorên xeyalan bibîninHûn nizanin ku sînorên xeyalan tune ne?Û ew ên xwedîxeyalBaskên xwe vedikinJi dîwarên ramanên qedexe derdikevinJi weJi xwe dûrdikevinÛ diçin ber bi çemên zelal yên welatê qedexekirî veBêhna xwe vedidinBergehê vedişêrin di çavên xwe deBi heval û hogirên xwe re

Dengbêj û Hûnermend Egîdê Cimo Ayşe Şan Efoyê Esed Aslîka Qadir Qarapetê Xaço Leyla Ishan Şakiro Sosika Simo Şeroyê Biro Zadîna Şakir Evdalê Zeynikê Kawîs Axa Dengbêj Reso

Sîyaben û Xecê Şivan Perwer, melûm e, hunermendê herî mezin û bin av û deng ya Kurda ye. Ne hewce ye ku em li ser giranbihatîya hunera wî bisenin. Bê guman dengbêjê evînê, evîna ye. Evîna wî ê herî mezin welat e, welatparêzî ye. Lê ew di hunera xwe de gelek cara li ser birîna

Mîrê Kurmancîyê: Celadet Elî Bedirxan Ziman, gazîya ewil ya jîyanê ye. Peyva yekemîn ya hezîyê, tema şîrê dayîkê ye. Celadet Elî Bedirxan di hejmera yekem ya Hawarê de gotîye, “ziman, şertê heyînîyê ya pêşîn e.” Kovara Hawar, 88 sal berê, di sala 1932an de, di 15ê Gulanê de yekemcar bi Kurdîya bi tîpên Latînî dest

Birayên Me yên Jîyanê: Êzdî Weki ku Orhan Hançerlioğlu dibêje, ol, ji bo bextewarîya însana, ji bo temirandina lihevnekirina, ji bo astengîya xirabîya û ji bo têkbirina tirsa mirinê gotin û kelam anîn. Belê, ji wateyên zahîrî yên batinî derxistin. Lê pêka hovîtîyê neanîn. Wek tê zanîn Êzidîyatî olek herî kevn e.  Li rojhilata navîn,

Cigerxwîn: Kêye Ew Wek tê zanîn Gabriel Garcia Marquez, ji hostayên herî mezin ya wêjeya cîhanê ye. Gelek berhemên têr û tijî dîyarê edebîyata nûjen kirîye. “Duşeme Sor” û “Di Rojên Kolerayan de Eşq” berhemên herî naskirî ne. Lê tacê tim berheman, bêguman “Tenêtîya Sedsalî” ye. Li ser “Tenîtîya Sedsalî”  gelek şîrove hatine kirin, gelek

Sebra Derdê Bindestan: Feqîyê Teyran Gorî salnameya mîladî, Feqîyê Teyran di sala 1590an de li Mîksa Colemêrgê ji dayîk dibe. Di sala 1660î de jî li Hîzana Bilîsê diçe ser dilovanîya xwe. (Hîcrî 1000-1070) Navê xwe yê esas Mihemmed e. Şaîr û nivîskarê destan û çîrokane. Navê wê yên wek Feqîyê Têra, Feqîyê Gerok, Miksî,

Ahmedê Xanî Gava meriv ji Agirî’yé derté û berî xwe dide Bazîdé, réyek béçiv û rast, fireh û pak, ku bi qasî 100 km heye, li ber meriv diréj dibe. Réwîtîya ber bi Bazîdé, ji ber ku ré dikare we bibe her derî, ji bo gelek ehlî û welatîyan bi heyecan e. Ré, dikare we

Mîtolojîya Sîmûrg û Rêwîtîya Berbixwe Mîtolojîy Kurda hevparê mîtolojîyên gelê dine ku li ernîgara Kurda de jîyane ye. Ji ber ku Kurd ji xelqek Îranî ne, bi xelqên Îranî yên din re xwedîyê destan û çîrokên hevşêwe ne. Sîmûrg yek ji wan e û di mîtolojîya Persîyan û hin mîtolojîyên Îranî yên din de wek

Elmecît Beg Xalisê Elmecît begê Reşîtê Elmecît Begê Mexsud Beg Kemalê Reşît Begê Hisamedîne Xalis Begê Cemîlê Reşît Begê Salihê Xalis Begê

Elmecîd Beg (1860-1930) Serokê Eşîra Sîpkî ye. Elmecîd Beg piştî damezirandina Alayên Hemîdîyeyan de dibe serokên Alayên eşîra xwe  û  di şerê cîhanê a yekemîn de li hember artêşa Ûris şer dike û Agirîyê, Qersê û Erzeromê diparêze.  Di sala 1930’an de, li ser birînek ku di şer de  di çoka wî de peyda bûye

Xalis Beg (1889-24 Îlon 1977) Di serhidana Agirîyê (1926-1930) de bi Îhsan Nûrî Paşa, Biro Heskê Têlî, Ferzende û Ardeşîr Mûradyan ve seroktî û pêşengtîya serhildanê kirî ye. Di demajoya serhidanê de, di muzakereyên bi Komara Tirkîye’ye re wekî delegeya Komara Agirî’yê wezîfe hildaye. Piştî têkçûna serhildanê diçe derbasî Îranê dibe, ji wir diçe Başûr,

Evdalé Zeyniké (1800-1913) Di sala 1800 de li gundek Seregolê, li Cemalverdî tê dinyayê. Navê bavê xwe Mistefa, navê dayîkê Zeynê ye. Evdal hê 3 salî bû ye bavê xwe winda dike. Dîya wê bi serê xwe Evdal mezin dike. Ji ber vî jê re dibêjin “Evdalê Zeynikê” Evdal li Cemalverdî heta 30 salîya xwe

Elmecîd Beg (1860-1930) Seroké Eşîra Sîpkî ye. Elmecîd Beg piştî damezirandina Alayén Hemîdîyeyan de dibe serokén Alayén eşîra xwe û … Zêde Xalis Beg (1889-24 Îlon 1977) Di serhidana Agirîyé (1926-1930) de bi Îhsan Nûrî Paşa, Biro Heské Télî, Ferzende û Ardeşîr Mûradyan ve seroktî û …  Zêde Evdalé Zeyniké (1800-1913) Di sala 1800 de li