A

• Adetên bav û bapîran, kerik xweştir in ji hêjîran. – Dededen babadan âdetse ham incir olgun incirden daha iyidir.
• Agir berda kayê xwe da ber bayê. – Samanı ateşe verdi, kendisi kenara çekildi.
• Agir xweş e lê arî jî jê çêdibe. – Ateş iyidir ama kül de bırakır.
• An bike, melerize, an meke, melerize. – Ya davran titremeden yada davranma ve titreme.
• Aqilê sivik barê girane. – Hafif akıl ağır yüktür.
• Aşê dîna bi xwe digere. – Delinin değirmeni kendi kendine çalışır.
• Axa, bi deh gundên xwe ve, bawer dike Keyxosrow e. – Ağa, on köyü ile kendini Keyhüsrev sanıyor.
• Ava hêdî hêdî, me ecêb jê dî. –  Çok yavaş sudan çok garabetler gördük.
• Av bi bêjîngê nayê civandin. – Elekle su toplanmaz.
• Ava de serî; çi bihostek çi çar tilî. – Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak.

B

• Ba ji tehtê çi dibe? – Yel kayadan ne götürür?
• Ban qul be binban şile. – Dam delikse damdibi ıslaktır.
• Baran disekine ga bi cil dike. – Yağmur durunca öküze çul örtüyor.
• Bedewê çav kil kir, dilê xortan tev kul kir. – Güzel gözlerine sürme çekti, gençlerin gönlünü yakıp geçti.
• Behr bi devê kûçika heram nabe. – Deniz itin ağzıyla haram olmaz.
• Bela tên serê mêra. – Bela yiğidin başına gelir.
• Bext nadim bi text. – Bahtı tahta değişmem.
• Bê derpê bigere, stûyê xwe li ber zalim xwar neke. – Donsuz dolaş fakat boynunu zalim önünde eğme.
• Bi desta berda bi linga bidû geriya. – Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
• Bila conegayê rojekê bim, ne çêleka sed rojî bim. – Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.
• Bi dinyê bişêwir bi aqilê xwe bik. – Dünyaya danış, aklına göre yap.
• Bila avis be kengî dizê bila bizê. – Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.
• Bila dilê min bi dil be bila tûrê kirasê mû li min be. – Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.
• Bila hespê çê be bila bê nal be. – İyi at olsun da varsın nalı olmasın.
• Bila rû biêşe zik ne êşe. – Yüz acısın, karın ağrımasın.
• Birîndar bi birîna xwe zane. – Yaralı yarasını bilir.
• Bi pirsê mirov diçe mala Xwedê – Sorma ile insan Allah’ın evine kadar gider.
• Bi xwezîya dest nagîhê baqê kezîya. – Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.

C

• Carina mirov ji yarê dîya xwe re dibê yabo. – Gün olur insan anasının dostuna baba der.
• Cer di riya avê de dişkê. – Su testisi su yolunda kırılır.

Ç

• Çavê derîgirtîya li ê derîvekiryaye. – Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.
• Çêlîkê mara bê jahr nabin. – Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.
• Çira nîne ku heta sibehê pêkeve. – Lamba değil ki sabaha kadar yansın.
• Çira ji kora re def ji kera re bêfêdeye. – Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.

D

• Dara xwezîya hêşîn nabe. – Keşkenin ağacı yeşermez.
• Daran di ser xwe re mebire. – Ağaçları üstünden kesme: seni koruyan, senden büyük olana saldırma.
• Darê ji binî nebire. – Ağacı kökünden kesme.
• Derew sêwî ye. – Yalan öksüzdür.
• Deriyê xerata bi bena girêdayîye. – Marangozun kapısı iple bağlıdır.
• Deriyê xwe bigire cîranê xwe diz dernexe. – Kapını kapa, komşunu hırsız çıkarma.
• Destê xebitî li ser zikê têre. – Çalışan el tok karnın üstündedir.
• Destikê bivir ne ji darê be dar nakeve. – Baltanın sapı ağaçtan olmazsa ağaç devrilmez.
• Dev dixwe rû fedî dike. – Ağız yer yüz utanır.
• Dîn ne dînin; ê ji wan bawer dikin dînin. – Deliler deli değil onlara inananlar delidir.
• Dê û dotê şerkirin, bêaqila bawer kirin. – Ana kız kavga ettiler, akılsızlar inandı.
• Dibêjin tu li rê qeze û bele li rê. – Derler ki sen yola çıkınca kaza bela birlikte yola çıkar.
• Dikana Bekiro; du qalib sabûn û çar torbe xwê. – Bekir’in dükkanı; iki kalıp sabun, dört torba tuz.
• Dilê xweş her lê bihar e. – Neşeli gönül hep bahar gibidir.
• Dilê tirsonek timî dikute. – Korkak yürek hep çarpar.
• Dilê tirsonek sînga gewr nabîne. – Korkak yürekli, ak göğsü göremez.
• Dile yekê ket kevirekî heft salan bi xwe re gerand. – Birinin (kadının) gönlü bir taşa düştü, yedi yıl birlikte dolaştırdı.
• Dil ku şikest, êdî nacebire. – Gönül ki kırıldı artık düzelmez.
• Dil ne sifre ye ku mirov ber hemûyan veke. – Gönül sofra değil ki insan herkesin önüne açıversin.
• Dilê şivên bixwaze kare ji nêrî şîr derxe. – Çobanın gönlü isterse tekeden süt çıkarır.
• Dinya bi dore, ne bi zor e.  – Dünya sabır ile yürür, şiddet ile değil.
• Dinya guleke, bêhn bike û wê bide hevalê xwe. – Dünya bir güldür, kokla onu ve yakınındakine ver.
• Dinya li dinyê; çavê gur li mîhê. – Dünya durdukça kurdun gözü koyundadır.
• Diyari qesp in, şûndiyari hesp in. – Armağan (hediye) olarak hurma alınınca, karşılığında at vermek gerekir.
• Dît ezim nedît dizim. – Gördüyse benim, görmediyse hırsızım.
• Dûjminê te gêrikek be jî dîsa hesabê xwe bike. – Düşmanın bir karınca bile olsa önlemini al.
• Dûr bi nure. – Uzak ışıklıdır.

E

• Eger xêr bê welatekî wê bigihîje hemî cîhê welat. – Eğer bir ülkeye iyilik gelirse ülkenin her yerine ulaşır.
• Erd birinc be, av rûn be, ku xwedî tunebe zû xelas dibe. – Yer pirinç olsa, su da yağ, sahibi yoksa tez biter.
• Eyarê bênamûsa firehe. – Namussuzun postu geniştir.
• Ez çi dibêjim bilûra min çi dibêje. – Ben ne diyorum kavalım ne çalıyor.
• Ez ez im, tu tu yî. – Ben benim sen sensin.
• Ez hêdî dimeşim bela digihê min, ez zû dimeşim ez digihêm bela. – Yavaş yürüyorum bela bana yetişiyor, hızlı yürüyorum ben belaya yetişiyorum.
• Ez kelê rojekê bim û ne mangê hezar salî bim. – Bin yıl inek olmaktansa bir günlük boğa olayım.

Ê

• Ê diziya hingiv bike wê mêş pêvedin. – Bal hırsızını arı sokar.
• Ê jinê berde li panîyê nanêre. – Karıyı boşayan ardından bakmaz.
• Ê ne di şer de be şêr e. – Kavgada olmayan aslan kesilir.
• Ê rabe cîhê wî, ê bimre jîna wî dimîne. – Kalkanın yeri, ölenin karısı kalır.
• Êş hat Şam’ê, ecelhatî mirin. – Bulaşıcı hastalık Şam’dan geldi, eceli gelenler öldü.
• Êl hebe, êlbeg jî heye – Aşiret varsa aşiret beyi de vardır.

F

• Fala Qereçîya lihev derdikeve. – Çingenenin falı birdir, atar tutturur.
• Feqîr çûn xwe daliqînin dîtin ku dewlemend li ba dibin. – Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandıklarını gördü.
• Ferxekî şêra, şêr e. – Aslan yavrusu (gene) aslandır.

G

• Galgala ket nav dev û dirana, wê bigere li bajar û şaristana. – Ağız ve dişlerin arasına düşen söz, kentleri memleketleri dolaşır.
• Giya di bin kevir de namîne. – Taşın altında ot kalmaz.
• Gotina rast bi mirov ne xweş tê. – Doğru söz insana hoş gelmez.
• Gotina xweş buhara dilan e. –  İyi söz yüreklerin baharıdır.
• Gotin: Bavê te siwaran kuşt yan pêyan? Gotî: Her kuştin, çi siwar û çi pêya – Dediler: Babanı süvariler mi yoksa yayalar mı öldürdü? Dedi: Öldürüldükten sonra ha süvari ha yaya ne fark eder.
• Gula bidin gul nasa. – Gülü, gülü tanıyana verin.
• Gul ew gul bû baran jî lê hat şil bû. – Gül gül değildi, yağmur yağdı mahvoldu.
• Gundê bê rez, konê bê pez, mirovê dibêjê ez û ez, hemî ne tutişt e. – Bağsız köy, koyunsuz çadır, hep ben ben diyen adam, bunların hepsi işe yaramaz (beş para etmez).
• Gur dikujin qijik dixwin. – Kurt öldürür karga yer.
• Gurê ku dijminî min nîn e, bila hezar sal bijî – Bana düşman olmayan kurt bin yıl yaşasın.

H

• Ha kevir li cer ket ha cer li kevir ket. – Ha taş testiye değmiş ha testi taşa.
• Hechecîkê silava li hecêk. – Ey kırlangıç hacca selam söyle.
• Heçî li hespê hevalan siwar e, herî peyar e. – Dost atına binen hep yaya kalır.
• Heft çîrokên hirçe hene, her heft jî li ser hirmiyene. – Ayının bildiği yedi hikaye, yedisi de armut üstüne.
• Helaw ji şîrêzê çênabe. – Zamk’tan helva yapılmaz.
• Hemî çêlek tên dotin, hemî gotin nayên gotin. – Her inek sağılır, her söz söylenmez.
• Hem ji dêrê bû hem jî ji mizgeftê. – Hem kiliseden oldu hem de camiden.
• Hem serê xwe dişkîne hem jî xercê xwe dide. – Hem başını kırdırıyor, hem de vergisini ödüyor.
• Hêştir radibin hev, hêstir û ker bin lingên wan de diçin. – Develer dövüşünce katırlarla eşekler tekmeleri altında ezilirler.
• Here miletan, bigre adetan. – Uluslara git, gelenekler öğren.
• Her giya li ser koka xwe hêşîn tê. – Her ot kendi kökü üzerinde yeşerir.
• Her şêrek bi lepê xwê ye. – Her aslan kendi pençesiyle.
• Her kezîzerek, simbêlsorek li himbere. – Her sarı örgülünün yanıbaşında bir kaytan bıyıklı vardır.
• Herçi jar e, li havînê jî sar e. – Kim ki zayıftır yazın bile üşür.
• Her tişt bi ziravî dişkê, mirov bi stûrî. – Her şey incelikten dolayı kırılır bozulur, insanlar kabalıktan.
• Heta min xwe naskir mal li xwe xelas kir. – Kendimi tanıyıncaya kadar malımı bitirdim.
• Heta li mirinê, çav li kirinê. – Ölünceye kadar çalış.
• Hevalê bêje “heval heval” nede dû. – “Arkadaş arkadaş” diyen arkadaşın ardından gitme.
• Heya tu cehnemê nebînî bihuşt bi te xweş nabe. – Cehennemi görmeyene dek cennet sana tatlı gelmez.
• Heyfa ciwanîyê pîrî li pê ye. – Yazık gençliğe, yaşlılık ardından geliyor.
• Heywana tu bigerînî wê erzan bibe. – Gezdirdiğin hayvan ucuz olur.
• Hin dikin hin dixwin. – Kimi yapar kimi yer.
• Hingivê debeye di eyarê kâçikdaye. – Süzme baldır ama it postu içindedir.
• Hûrik hûrik dagir tûrik. – Ufak ufak doldur dağarcığını.

Î

• Îro roja te ye, sibe roja min e. – Bugün senin günündür, yarın benim günümdür.

J

• Ji hirçekî du eyar dernayê. – Bir ayıdan iki post çıkmaz.
• Jin kelehe mêr girtîye. – Kadın kaledir erkek tutsaktır.
• Jina ne delal, çavê mirov diêşine, jina delal dilê mirov diêşine. – Çirkin kadın göz ağrıtır, güzel olan da gönül ağrıtır.
• Ji pira pir diçe, ji hindika hindik. – Çoktan çok gider, azdan az.
• Ji rovî fenektir tune ji eyarê wî pirtir tune. – Tilkiden kurnaz yoktur, derisinden de çok yoktur.
• Ji xezalê bezatir nîne, ji rizqê xwe zêde naxwe. – Ceylan kadar hızlı yoktur, (ama) kısmetinden fazlasını yemez.
• Ji xelkê re masîgiro ji xwe re kûsîgiro. – Elaleme balıkçı kendine kaplumbağacı.

K

• Kaniya ku tu avê jê vexwî kevira na avêjê. – Su içtiğin kaynağa taş atma.
• Karê ne ji min re bayê wê di ser min re. – Benim olmayan işin yeli üzerimden geçsin.
• Keça mîran bi qelenê gavana nayê. –  Sığırtmaç başlığıyla bey kızı alınamaz.
• Keça gan nîşandayê diran. – Gönlü olan kız gülümser.
• Keçkê bêbav çîyayê bêav. – Babasız kız susuz dağ gibidir.
• Keda helal dibe mû naqete, keda heram bibe werîs jî diqete. – Helal ekmek kıl olsa kopmaz, haram ekmek halat da olsa kopar.
• Kes nakeve gora kesî. – Kimse kimsenin mezarına girmez.
• Kihêl di bin mêrxasan de dibezin.- Küheylan at, yiğitlerin altında koşar.
•  Kor çilo li Xwedê dinêre, Xwedê jî werge le dinêre. – Kör Allaha nasıl bakarsa Allah da ona öyle bakar.
• Ku kela şorbê çû buhayê heskê pere nake. – Çorba taşarsa kepçenin değeri para etmez.
• Ku agir li çiyê ket, ter û hişk tev de dişewitin. – Ateş dağı sarınca,yaş kuru, her şey yanar.
• Kumê rasta tim qetyayîye. – Doğru kişinin külahı hep yırtıktır.
• Kurmê şîrî heta pîrî. – Ana sütündeki kurt ölüme kadar.
• Ku te girt bernede ku te berda bi dû nekeve. – Tuttunsa bırakma, bıraktınsa ardına düşme.
• Kûçik ji kê bitirse bi wî alî direye. – Köpek korktuğu yana havlar.

L

• Lê kalîyê lê korîyê; mirin çêtire ji feqîrîyê. – Ah yaşlılık ah körlük; ölüm yoksulluktan iyidir.
• Li bejnê nerî bi zêra kirî, laçek rakir kertkê gurî. – Boyuna posuna baktı altınla aldı, örtüsünü kaldırdı kel çıktı.
• Li kerê mirî digere ku nala jêke. – Ölmüş eşek arıyor ki nalını kopara.
• Li ser kebab ve çû, li ser dexdexana keran ve bû. – Kebaba giderken eşek dağlamasına rast geldi.
• Li şera xal û xwarzî; li xwarina, mam û brazî. – Savaşta dayı ve yeğen, yemekte amca ve yeğen.

M

• Mala me li çoyê meye; çoyê me li ser milê meye. – Evimiz sopamızda, sopamız omzumuzun üstündedir.
• Mala mêran kaniya zêran. Yiğit(lerin) evi altın çeşmeye benzer.
• Malê dinê qoçê mêran e.  – Koça boynuzu ne ise dünya malı da insana odur.
• Malê axê diçe canê xulêm dêşe. – Ağanın malı gider uşağın canı yanar.
• Malê camêrkî û xesîskî wek hev dire. – Cömerdin malıyla cimrinin malı aynı oranda harcanır.
• Mal li ser malê nabe. – Ev üstünde ev olmaz.
• Ma ne xwîn e? Ha ji dest, ha ji zend. – Kan değil mi, ha elden çıkmış, ha bilekten.
• Mal mala teye lê bi aliyê firaxa nere. – Ev evindir ancak mutfak tarafına gitme.
• Mêja Kurmanca ne îbadete, adete. – Kürt’ün namazı ibadet değil adettir.
• Mêrê qels du cara şer dixwaze. – Güçsüz adam iki kez kavga ister.
• Min xelk hin kir govendê, êdî kesî destê min negirt. – İnsanlara oyun oynamayı öğrettim, o zamandan beri kimse (oyuna       katılmak için) elimden tutmadı.
• Mirin mirine xirexir çiye? – Ölüm ölümdür, hırıltı nedir?
• Mirîşka bigere wê lingê wê bi zelq be. – Gezen tavuğun ayağında pislik olur.
• Mirov here masiya, qûna wî şil dibe. – Kim balığa giderse kıçı ıslanır.
• Mirovê Kurmanc gava têr xwar ya mêrekî bikuje yan jinekê birevîne. – Kürt’ün karnı doyunca ya bir adam öldürür ya bir kadın kaçırır.
• Mirov bi carekê qûnek nabe. – Bir seferle i*ne olunmaz.
• Mirov xwe bi destê xwe ne xurîne xura mirov naşkê. – İnsan kendini kendi eliyle kaşımazsa kaşıntısı geçmez.
• Mirazê min dil be ber seriyê min kevir be. – Gönlümün muradı olsun, yastığım taştan olsun.
• Mirov pîr dibe, dil pîr nabe. – İnsan yaşlanır, gönül yaşlanmaz.

N

• Nabêjin kê kir; dibêjin kê got. – Kim yaptı demezler kim söyledi derler.
• Nan û pîvaz hebe nexweşî çavreşîye. – Ekmek ve soğan olursa hastalık çekememezliktir.
• Navê gur derketîye; rovî dinya xera kir. – Kurdun adı çıkmış; tilki dünyayı yıktı.
• Neger li newala nebîn xeyala. – Vadilerde dolaşma, kabus görme.
• Ne dijminê xeraba bin; dijminê xerabîyê bin. – Kötülerin düşmanı değil kötülüğün düşmanı olun.
• Ne fene, ev çi dar û bene? – Tuzak değilse, bu ne değnek ve iptir?
• Ne xwar ne da hevala, genî kir avêt newala. – Ne yedi ne arkadaşlara verdi, kokuttu vadilere attı.
• Nivişta bê tişt, xwediyê xwe kuşt. – Ücretsiz muska sahibini öldürdü.
• Ne çira ji kwîra re, ne duhêl ji kera re. -Ne köre ışık, ne sağıra davul.
• Ne jina kenokî, ne mêrê fêtokî. -Ne hayasız kadın, ne utangaç erkek
• Ne dixwim savarê, ne diçim hawarê. – Ne bulgur yerim, ne imdada koşarım.
• Ne gayê min li garanê ye, ne galgala nanê gavên dikim, ne sürüde sığırım var. – Ne çobanın ekmeğinden söz ederim.
• Nû hatin, kevin xelatin. – Yeniler gelince eskiler hediye olur.

P

• Pezê nêr ji bo kêrê ye. –  Koç bıçak içindir.
• Pisîk ne li male mişk Evdirrehman’e. – Kedi evde olmayınca fare Abdurrahman kesilir.
• Pîvaz, çi sor çi sipî. – Soğan, ha kırmızı ha beyaz.

Q

• Qantir nazê xwê hêşîn nayê. – Katır doğurmaz, tuz yeşermez.
• Qedirê gulê çi zane; kelbeş divê kerê reş. – Gülün değerini ne bilir; devedikeni ister kara eşek.
• Qûna wê qûna mirîşkêye hêkê qaza dike. – G*tü tavuk g*tüdür kaz yumurtası yumurtluyor.

R

• Reng rengin, sor bi dengin. – Renk renktir, kırmızı ünlüdür.
• Rûyê reş ne hewcî tenîyêye. – Kara yüze is gerekmez.
• Rê reya mirine be jî, tu her li pêş be. -Yol ölüme giden yol olsa bile daima önde ol.
• Roja xweş ji sibehê de xweş e. – Güzel gün sabahtan belli olur.
• Royê kiçik lê herikî ji avê mezin lê sekinî çêtir e. – Akan küçük dere duran büyük sulardan iyidir.
• Rovîkî berdayî ji şêrekî girêdayî çêtir e. – Özgür bir tilki, zincire vurulmuş bir aslandan daha iyidir.

S

• Serê du berana di beroşkê de nakela. – İki koçun başı bir tencerede kaynamaz.
• Serê sale bine salê, Xwedê bihêle kevaniya malê. Sene başı sene sonu, Allah bağışlasın evin hanımını.
• Serê sale bine salê, Xwedê bihelê kalê malê. Sene başı sene sonu, Allah korusun evin ihtiyarlarını.
• Serê sale bine salê , sal qurbana kalê. Sene başı sene sonu, yıllar kurban olsun ihtiyarlara.
• Serê sale bine salê, Xwedê kurekî bide vê malê. sene başı sene sonu, Allah bir erkek evlat versin bu eve.
• Serê sale bine salê , Xwedê şênayî bide vê malê…Sene başı sene sonu, Allah mutluluk versin bu eve.
• Sê wêne dost hene: Nano, gano, cano. – Üç türlü dost vardır: yiyici, ırz düşmanı, candan dost.
• Simbêl bi pisîka jî heye. – Bıyık kedide de vardır.
• Siwarê kerê ne tu siwar e. – Dişi eşeğe binen süvari sayılmaz.

Ş

• Şahidê rovî teriya wî ye. – Tilkinin tanığı kuyruğudur.
• Şeb û şekir çûn Dîyarbekir, şekir rûnişt deng nekir, şeb rabû pesnê xwe kir. – Şap ile şeker Diyarbakır’a gittiler, şeker sustu oturdu, şap kalktı kendini övdü.
• Şerê sibehê ji xêra êvarê çêtire. – Sabahın kavgası akşamın hayrından iyidir.
• Şeva reş keleha mêraye. – Kara gece yiğidin kalesidir.
• Şeytên gotîye “ê li xwe bi heyire ez di wînim.” – Şeytan, “Şaşırıp kalanı edeyim.” demiş.
• Şêr şêr e; çi mê ye çi nêr e. – Aslan aslandır; ha dişidir ha erkek.
• Şikefta sed pez heryê wê sed û yek pez jî heryê. – Yüz koyunun sığdığı yere yüzbir koyun da sığar.
• Şûr kalanê xwe nabire. – Kılıç kınını kesmez.
• Şûşeya dil ku şikest nacebire. Gönül camı bir kırılırsa artık birbirine yapışmaz.

T

• Ta bi ta dibe rîh. – Kıl kılla sakal olur.
• Tajî bi zorê nare nêçirê. – Tazı zorla ava gitmez.
• Te çi danî beroşê, tuê wî bixwî. – Tencereye ne koyduysan onu yersin
• Teyrê ku goşt dixwin nikilxwarin. – Et yiyen kartallar eğri gagalı olur.
• Timayî birakuje. – Tamah kardeş öldürendir.
• Tirsa gur ji baranê heba wê ji xwe re kulavek çêkira. – Kurdun yağmurdan korkusu olsaydı kendine bir aba yapardı.
• Tu bi hirîba tê li nav kerî ba. – Yapağılı olsaydın sürü arasında olurdun.
• Tu çi têxî kewarê wê ew bê xwarê. – Dolaba ne koyarsan onu alırsın.

W

• War ew ware lê bihar ne ew bihare. – Yer aynı yer ama bahar aynı bahar değil.
• Wê ev hevîra hîn gelek avê hilîne. – Bu hamur daha çok su kaldırır.

X

• Xeber çekê jinêye. – Küfür kadının silahıdır.
• Xeta xwar ji gayê pîre. – Eğri çizgi yaşlı öküzdendir.
• Xwedê yar be, bila şûr dar be. – Tanrı yardımcın olsun, kılıcın ağaçtan olsun (gene keser).
• Xwedê ji yekî re xera bike diranê wî di pelûlê de dişkê. – Allah birisinin işini bozarsa dişi sütlaçta kırılır.
• Xwediyê xêra dibe evdalê ber dêra. – İyilik sahibi kilisenin hizmetçisi olur.
• Xwestek û kodik bi şûn de. – Dilencilik ve utangaçlık olmaz.
• Xilt çiqas axê bikole bi serê xwe dadike. – Köstebek ne kadar toprağı kazarsa başına döker.
• Xwîn bi xwîn nayê şuştin. – Kan kanla yıkanmaz.

Y

• Ya naçe aş ya jî diçe aşvan dikuje. – Ya değirmene gitmiyor ya da gidip değirmenciyi öldürüyor.
• Yarê dîya min yek ba minê bi dendikê bihîva bi xwedî bikira. – Anamın dostu bir tane olsaydı onu bademiçiyle beslerdim.
• Yê ku ji jina xwe natirse ne tu mêr e. – Karısından korkmayan erkek değildir.
• Yek heye, bi sedî; sed heye, ne bi yekî. – Bir tekil yüze değer ve yüz tanesi bir etmez.
• Yek ta nabe du ta tê ranabe. – Bir iplik olmuyor, iki iplik geçmiyor.

Z

• Zikê bixwe savarê divê here hawarê. – Bulgur yiyen imdada koşmalı.
• Zikê zaroka tijeye lê zimanê wan nagere. – Çocukların karınları söz doludur ama dilleri dönmez.
• Zimanê dirêj darkutikê serê xwediyê xwe ye. – Uzun dil sahibinin başına ağaçkakandır.
• Zêr zane, zor zane. –  Altın yapabilir, kuvvet yapabilir.
• Zêr di zikaka de winda nabe. – Altın sokaklarda kaybolmaz.
• Zor gêzerê radike. – Zor, havucu kökünden çıkarır.

Çavkanî: https://occomahabad.wordpress.com